La fanfaronado kun la angla

Ĉar la usona (kio devenas el la angla) estas unu el miaj gepatraj lingvoj mi trovas la fanfaronadon kun anglaj vortoj en aliaj lingvoj iomete ridiga. Ofte la parolanto kiu volas fanfaroni siajn konojn de la angla misprononcas la anglan vorton ĉar antaŭ kaj malantaŭ ĝi estas lailingvaj vortoj. Se la parolanto sukcese prononcas la anglan vorton anglamanere, tiu vorto ŝajnas esti mislokigita. Krome ofte la signifo ne paralelas la signifikon en la angla – aŭ prenis specialan signifikon de iu angla dialekto (aŭ regiona aŭ faka), tiel ke la ĝenerala signifiko mankas. Por mi estas ofte malfacile kompreni kion la parolanto volas diri. Klare ĉiu havas la rajton parolli kiel li aŭ ŝi emas. Nur por mi kiel gepatra parolanto estas stranga.

Mi verkas denove

Mi ofte ne skribis en tiu-ĉi blogo ĉar mi havis malfacilaĵojn kun la supersignoj – sed finfine mi trovis sistemon pli facilan – mi uzas la alt-butonon kaj numeran kodon! Tiel mi povas skribi rapide kaj sen reiri al tabelo.
Mi tradulos la usonlingvan blogeron bladaŭ – mi verkis tion dum momento de kolero kontraŭ la kulturo de malamo kion la usona registaro nuntempe flegas en Usono.

En la usona

NEANDERTHALS EXPULSE ILLEGAL IMMIGRANTS
(dpa) Southern Turkey. A group of determined Neanderthals, the Neanderthal Minute Men, repulsed the attempt of Homo sapiens to enter Europe. One of the illegal immigrants captured and repatriated to Africa, a 4 and a half foot high woman named Lucy was carrying a child. She spoke to the reporter using a medium termed ‘human language’. Though the Neanderthal Minute Men could not communicate with the Homo sapiens illegal aliens, since they only possessed a system of grunts as opposed to the element the Homo sapiens call language, the message was clear: Europe belongs to the Neanderthals and the Homo sapiens are not welcome. “Entering Europe illegally is illegal,” grunted one of the Neanderthal women. The Homo sapiens, adorned with woven clothing and beads were seeking refuge from environmental calamities in Africa in the land ruled by animal skin covered Neanderthals living in caves. The Homo sapiens brought with them the wheel and many domesticated animals but the Neanderthals want none of that. A leading Neanderthal grunt person, Lu Dops, railed against the invasion from the south, bringing with it new ideas and new thought, things that the Neanderthals had no desire to foster in THEIR Europe. “Europe must remain Neanderthal,” Dups grunted, “none of those hairless Africans should dilute the purity of our race and culture!”
Another Neanderthal leader, Tan-credo, from a central snowy area, claimed that southern Turkey was a third world region that should be separated from the pure Neanderthal parts of the north. Despite his non-Neanderthal sounding name and looks, Tan-credo insisted on the purity of the race and the menace from the foreign Homo sapiens with their propensity to decorate cave walls with useless drawings which they called ‘art’ in their “language”. “True Neanderthals worship might over mental, brawn over brains!” he declared in a dpa interview. “I am a red-blooded Neanderthal whose parents came here and became true Neanderthals without those warm-hearted liberals!”
Footnote to this news flash: Several tens of thousands of years later, the Homo sapiens made the Neanderthal extinct, extending civilization around the world, developed language into a universal tool, created many useless things like music, literature, poetry, painting, sculpture, science and more. Lu Dops and Tan-credo became meaningless fossils in the record of the Neanderthal.

La 'angla' lingvo

La usona estas lingvo - mi ne scipovas la anglan.
La britanoj ofte mokas nin en Usono ĉar ni ne parolas korekte - laŭ iliaj ideoj. Sed ĉar ni vivas en alia ĉirkaŭaĵo ol ili ni uzas la lingvon adaptitan al niaj bezonoj, ne al iliaj. Ĝuste tiuj kun diversaj ĝermanaj lingvoj kiel gepatra lingvo havas egajn problemojn uzi la anglan kaj la usonan ĉar ili modelas sian parolon kaj skribon laŭ siaj gepatraj lingvoj. Mi havas du gepatrajn lingvojn - la usonan kaj la germanan. Mi ne nur instruas la usonan ĉe universitata nivelo ĉitie sed ankaŭ la ielon instrui la usonan al ontaj lernejaj instruistoj. La usona (kaj ankaŭ la angla) malfacilas pro la uzmaniero (ekz. do-fronting) kaj korekta pronuncado (ŝoviĝo de tona akcento en vortfamilio kun sekva malfortigo de vokalsonoj kaj 'ŝva-igo')kune kun intonacio (saltu-supren-paŝu-malsupren).
Se vi guglas 'World Englishes' vi trovos informojn en diversaj angladevenaj lingvoj. Ĉe la Universitato de Florido oni havas apartan kurson kun tiu titolo. En mia kurso ĉe la Florida Atlantika Universitato ni havas kurseron pri tiu temo. Mi ne ĉiam komprenis la anglojn, la aŭstralanojn aŭ aliajn kiuj scipovas 'la' anglan. Ĉar ne ekzistas akademio de la angla, ne ekzistas unu sola modelo. Ni havas niajn proprajn vortarojn kaj sintakson, ortografion, kaj uzmanierojn en la usona. Ekzemple, en la vortaro kanada la vorto 'edziĝo' nun havas difinon: "unuigo leĝa de du personoj" - en la usona: "unuiĝo leĝa de viro kun virino". La malsamaj leĝsistemoj kaŭzas malsamajn difinojn de vortoj.

La usona mensogo

La plej granda problemo de Usono troviĝas en la fakto ke la usonanoj serĉas kvadratan cirklon. Mi klarigu: unuflanke ili volas esti uniĝintaj, aliflanke ili estas tre egoismaj. La unuan flankon oni vidas en ilia fervorega amo de la flago usona kaj al ĉiuj aĵoj naciismaj. En ilia “Ĵuro al la flago” ili diras: “Mi ĵuras lojalecon al la flago de Unuiĝintaj Ŝtatoj de Ameriko kaj al la lando kion ĝi reprezentas – unu nacio sub dio kun libereco kaj justeco por ĉiuj”. Ili ŝatas komenci publikajn eventojn kun tiu ĵuro kaj la infanoj de la lernejoj bezonas komenci la tagon pere de ĝia deklamado.
La Problema: la ĵuro kaj la flago (kiu reprezentas unuecon) estas mensogo. Tion oni povas konstati ĉiutage en la usonaj tagĵurnaloj. Hodiaŭ ekzemple la Sun Sentinel de Fort Lauderdale raportis pri la kondiĉo de domasekuro en Usono. Kelkiuj volas nacian asekuron ĉar en ŝtato kiel Florido la popolaro estas tro malgranda por asekuri la domposedantojn de la ŝtato. Do reprezentantoj publikaj proponis nacian asekuron por domoj. Tuj venis akra rifuzo de multaj usonanoj aliparte. Ili diris ke se oni elektas vivi en danĝera regiono kiel la Florido oni devas ‘pagi la prezon’ kaj ne kredi ke la aliaj usonanoj subtenos tiun ‘vivstilon’ (la vorto kion ili uzis). Nu, mi memorigos vin, tiu estas la insulto kion ili ankaŭ uzas por bastoni gejojn – ĝi estas malbona, ni povus diri ‘malusona’ vivstilo! Ĉiu respondecas por sia propia ‘vivstilo’. Sekve, se vi ne havas ‘vivstilon’ sankciatan per aliuj, vi ne vere apartenas al la ‘bona socio usona’. Florido devus esti ŝtato nur por riĉuloj kiuj povas rekonstrui siajn domojn post uragano. Ne kontu kun la helpo de aliaj usonanoj se vi volas flegi tian vivstilon de loĝi en Florido! Ne ŝajnas esti tre ‘unuiĝinta’ en miaj okuloj!
Tiel la simboloj de nacia unueco estas mensogoj.

La maljusteco de la angla/usona lingvoj

Hodaiŭ mi ŝatus skribi pri la maljusteco de la usona/angla lingvoj.
Ĉar mi parolas la usonan denaske, mi povas akcepti poŝtenojn kiuj estas fermaj al ĉiuj kiuj ne parolas aŭ la anglan aŭ la usonan denaske. En multaj partoj de la mondo oni serĉas instruistojn de unu de tiuj du lingvoj sub la kondiĉo ke estu denaska parolanto. Do por mi la mondo estas malferma labormerkato. Mi povus trovi laboron en Azio, Afriko, Eŭropo, kaj en la landoj de la Amerikoj kie ne poroliĝas la usona/angla. Krome, eĉ en Usono, mi havas grandajn ŝancojn, ĉar la loĝantaro ne usonparolanta ĉiam kreskas pli kaj pli.
Krome, kiam nedenaskaj parolantoj de la usona/angla uzas unu de tiuj lingvo, ili ofte ŝajnas esti malinteligentaj aŭ malĝentilaj. Aparte germanoj, nederlandanoj, skandinavoj havas tre malagrablajn manierojn de uzi la usonan/anglan tiel ke ili ŝajnas esti krudaj, arogaj kaj mallertaj. Parolantaj de latindevenaj lingvoj ŝajnas esti naivaj kaj afektaj, sin firma ideo de tio kion ili volas diri. Mi povus daŭrigi pri la impresoj kiojn nedenaskaj parolantoj faris uzante la anglan/usonan sed estus kvazaŭ ripetado post ripetado. Tio venas el la apartaj pragmatiko kaj diskurso de tiuj du lingvoj. Ankaŭ la aparta intonacio de tiuj du lingvo defias novlenantojn, tiel ke oni perseptas ilin kiel malcertuloj aŭ eĉ friponoj.
Pri la interna klaseco de la angla/usona:
Ĝis la konkero de Anglio fare de la Normanoj ĉe la Batalo de Hastings en 1066 sub Vilhelmo la loĝantoj de Anglio parolis aŭ la anglosaksonan aŭ la malnovan skandinavan aŭ miksan formon de tiuj du. Tiuj lingvoj, samkiel la moderna islanda, estis fakte tre demokrataj lingvoj ĉar ilia vortprovizo estis hejmdevena. Por krei novajn vortojn oni uzis sistemon similan al tio de Esperanto. Oni ne bezonis studi la latinan aŭ la malnovgrekan aŭ la francan por diveni la signifon de novaj vortoj. Pere de prefiksoj, sufiksoj kaj kunmetitaj vortoj aŭ pere de pli, ni diru, poetika pliĝenraligo de difino de vorto oni ne bezonis neologismojn. La enhavo de ĉiu teksto estis je la kompreno de ĉiu parolanto de la lingvo. La konkerintaj Normanoj parolis la francan kiel nova elito, nova reĝanta klaso. Por sukcesi en la socio oni devis lerni la francan aŭ regi ĝin ekde la nasko. Iĝinte la nova reĝantoj rimarkis ke ili superis al la pleboj kaj proletoj pere de sia lingvo. Tiam venis en la jaroj 1340 la Senkompata Rikoltisto, la pesto, al Anglio. Nun la plebanoj malaperis. La nobluloj ne plu havis laboristojn. Ili mem nur trinkis vinon en siaj kasteloj kaj ne sciis labori – nek bredi brutojn, nek konstrui vagonon aŭ barelon, nek purigi planĉon. Por laborigi la kamparanojn, nun pokaj, ili devis lerni la anglosaksonan, sed ili neniam plene regis ĝin. Samtempe ili konsciiĝis ke lingvo estas povo. Lingvo kun tre kompleksa vortprovizoro por akademiaj aĵoj servis kiel blokado al la atingado de scio por povruloj. Do la angla, aparte la angla, kompleksigis la vortprovizoron mantenante la klasan sistemon. En pli (sed ne tute) egalecema Usono la vortprovizoro regresas al antika sistemo de prefiksoj, sufiksoj, kunmetitaj vortoj kaj popolismoj por evolui. Klaskonsciaj britoj ofte plendas pri la usonanoj ke ili ‘inventas’ vortojn por anstataŭi anglajn vortojn kiu “jam ekzistas”. Memkompreneble tiu malegaliga kompleksaĵo ege plaĉas al la akademielitoj en Eŭropo, Afriko kaj Azio., Uzante la anglan (kaj foje la usonan) kiel akademia lingvo ili povis sin apartigi de la ‘pokscia plebo’. Ili povas lingve elstari kiel veraj doktuloj kiuj scipovas sekretan kodon, la anglan. Kaj en anglalingvaj kaj usonlingvaj landoj la ‘veraj kleruloj’ havas grandegan vortprovizoron dum la nekleruloj murmuras kaj grumblas basnivele. En Usono aĉeteblas multaj libroj kaj kursoj kiuj proklamas ke riĉa vortprovizoro estas ŝlosilo al sukceso. La ekzamenoj por akceptado en usonaj universitatoj estas 50% ekzamenoj pri vortprovizoro – ne pri veraj scioj. Kaj la plebanoj akceptas tion sindemande, sinribele.
Do, tial mi favoras Esperanton. Ĝi estas aliro al vera mondo de scio kaj scienco, ne la aparta kodo lingva de speciala etnio (la usona).

Lando historimanka, identecmanka

Kiam mi instruis en publikaj lernejoj ĉitie en Usono surprizis min la malscio de la usonaj lernantoj pri sia propra lando. Oni kredu ke la ĉieestaj usonaj flagoj kaj la ĉiutaga recitado de Promeso de Sindono (Mi promesas sindonon al la flago de Usono kaj al la lando kiun ĝi reprezentas. Unu nacio sub dio nedividebla kun justeco kaj libereco por ĉio) indikus grandan scion pri la nacio. Vi devas scii ke en Usono on vidas la usonan flagon en ĉiaj partoj: vestaĵoj, fenestroj, aŭtoj, en ĉiu publika ĉambro. La televizaj reklamoj estas en la naciaj koloroj. Estas la plej naciistia lando, kion iam ajn mi vizitis, kaj mi vizitis 48 landojn. Sed la usonanoj ne scias ion ajn pri sia patrio! 20% de la universitataj studentoj povas trovi sian landon en monda mapo sen nomoj! De 103 studentoj en mia 9a nivela klaso neniu povis diri la jarcento en kio la unuaj angloj alvenis al Usono. Ili ne scias kie ili estas aŭ de kie ili venas. Kiam mi petas miajn studentojn priskribi la vorton ‘libereco’ la usonanoj diras ‘flago’, ‘nacio’, ‘Usono’, ‘Statuo de libereco’ – se ili estas blankaj! Se ili estas afrikdevenaj: libereco de sklaveco, egaleco, eduko. Do por blankaj usononanoj libereco estas naciismo. Nenio alia grupo asocias liberecon kun naciismo.
La usonanoj ne scias de kie venas, de kie venas, pri la lokoj kie ili loĝas, kiel funkcias sia lingvo. Ili nur volas trudi al aliuj sian vivmanieron. Ili kredas ka ilia vivmaniero estus pli pura, pli justa de io de ke aliaj. Ili eĉ ne komprenas la argon de sia starpunkto, tiom naivaij estas ili.